واژه‌دان

ما در فارسی واژه‌های زیبایی داریم که به‌دلایلی (که خود قصه‌ها و غصه‌هایی دارد) از دایرهٔ لغات ما خارج شده‌اند. هرچه از این واژه‌ها کمتر استفاده کنیم، بیشتر با آن‌ها غریبگی می‌کنیم و این آغاز مرگ واژه‌هاست.

یک راه خوب برای حل این مشکل، استفاده از واژه‌های جدید حین نوشتن است. یعنی هربار که می‌خواهیم بنویسیم سعی کنیم از واژه‌های جدید استفاده کنیم. به‌مرور که از کلمات جدید استفاده می‌کنیم دایرهٔ لغات ما غنی‌تر می‌شود.

واژه‌دان ابزاری است که امکان جستجوی سریع در لغت‌نامه‌های فارسی را فراهم می‌کند. لغت‌نامه‌هایی انتخاب شده‌اند که به افزایش دایرهٔ واژگانی ما کمک می‌کنند: لغت‌نامهٔ مترادف و متضاد واژگان فارسی ، فرهنگ طیفی، مصوبات فرهنگستان، فرهنگ واژگان سره و در نسخهٔ تحت ویندوز اشعار گنجور.

واژه‌دان کمک می‌کند برخی از کلمات که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند بیشتر در معرض دید ما قرار بگیرد. با استفادهٔ خلاقانه از این ابزار می‌توانید دایرهٔ لغات خود را گسترش دهید و به پشتوانهٔ آن بهتر بنویسید.

معرفی لغت‌نامه‌های موجود در واژه‌دان

فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد فارسی، حاوی تعداد بسیاری مترادف و متضاد است که به ما کمک می‌کند تا کمتر دچار تکرار و دوباره‌گویی شویم؛ مثلاً به جای «قیمتی» می‌توانیم از «پرارزش»، «گران‌بها»، «نفیس» استفاده کنیم.

فرهنگ طیفی، کاربردش برای زمانی است که واژه‌ای نوک زبانتان است ولی هرچه فکر می‌کنید به خاطر نمی‌آورید. اینجا می‌توانید با جستجوی مفهوم آن کلمه به اصل کلمه برسید؛ مثلاً با جستجویِ «زور» به کلماتی مثلِ «ستم»، «خشونت»، «سلطه»، «بی‌عدالتی»، «دست‌درازی»، «تعدی»، «اتوکراسی» و حتی «مالیات» و «غارت» خواهید رسید.

واژه‌نامهٔ پارسی سره، معادل فارسی واژگانی نافارسی را برمی‌گرداند. همهٔ سره‌ها بد نیستند. برخی از آن‌ها واقعاً قابل استفاده هستند؛ مثلاً کسالت: ناخوشی، کش و قوس: پیچ و تاب، کشفیات: یافته‌ها، کشیک: نگهبانی، کلینیک: درمانگاه، کماندو: تکاور، لااقل: دستِ کم.

مصوبات فرهنگستان، برابرِ فارسی اصطلاحات بیگانه را نشان می‌دهد که گاهی معادل‌های خوب و قابل‌استفاده‌ای را می‌توانید در آن پیدا کنید؛ مثلاً messenger / پیام‌رسان، case study / مطالعهٔ موردی، standard deviation/انحرافِ معیار، nonrenewable resources / منابعِ تجدیدناپذیر.

بانک اشعار گنجور، مجموعه‌ای عظیم از اشعار فارسی است که توسط سایت گنجور گردآوری شده است. با جستجو در میان این اشعار می‌توانید نوشته‌ها را با اشعار فارسی مزین کنید.

فرهنگ املایی خط فارسی، نوشتهٔ علی‌اشرف صادقی و زهرا زندی‌مقدم کاربرد جالبی دارد. گاهی نمی‌دانید کلمه‌ای را باید جدا بنویسید، نیم‌جدا یا سرهم؛ مثلاً «کاروان‌سرا» یا «کاروانسرا». اینجا فرهنگ املایی به کمک می‌آید. البته این فرهنگ، زبانهٔ جدایی در نتایج جستجو ندارد و شکل درست را زیر همان کادر جستجو پیشنهاد می‌دهد. اگر پیشنهادی ظاهر نشد، یعنی هم شکل سرهم و هم شکل جدای آن درست است.